Jane Jacobs, kentsel çalışmalar üzerindeki etkisi ile bilinen, Amerikan gazeteci, yazar ve aktivisttir. Bu yazıda Jane Jacobs Hayatı, Jane Jacobs Eserleri, Jane Jacobs Kariyeri başlıklarını inceleyeceğiz.
İçerikte Neler Var ?
Jane Jacobs Hayatı (1916-2006)
4 Mayıs 1916 Pennsylvania doğumlu olan Jane Jacobs, kentsel çalışmalar üzerindeki etkisi ile bilinen, Amerikan gazeteci, yazar ve aktivistti. Etkili kitabı The Death and Life of Greatest American Cities’in (Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı 1961) kentsel yenilenmenin çoğu şehirlinin ihtiyaçlarına saygı göstermediğini savunuyordu. Kitapta aynı zamanda ‘sokakta gözler’ ve ‘sosyal sermaye’ gibi sosyolojik kavramları tanıttı.
Jacobs, mevcut mahalleleri gecekondu giderinden korumak için çabaları organize etmekle ve özellikle Robert Musa’ya komşusu Greenwich Village’i onarma planlarında yaptığı muhalefet nedeniyle iyi organize oldu. Doğrudan Soho ve Little Italy üzerinden geçecek olan Lower Manhattan Expressway’in iptali için enstrümantal biriydi ve 1968’de proje ile ilgili bir kamuya açık oturumda bir kalabalığı kışkırttığı için tutuklandı.
Erkek egemen kentsel planlama alanındaki uzmanları eleştiren bir anne ve yazar olan Jacobs, yerleşmiş figürlerden korkuyordu. Kentsel planlama konusunda bir üniversite mezunu ya da resmi bir eğitim almamıştı ve bu tür kimlik bilgileri olmadığı için eleştirildi.
Jane’e göre, bir şehrin kaldırımları gözlemlenerek, dünyanın ekonomik işleyişi çözülebilirdi. Onun için şehir, çeşitliliğin değerli olduğu, farklılıkların temas yeri, arabalar için değil insanlar için yapılmış bir yerdi. Ticari merkezler, otoyollar, alt geçitler ve tepeleme konut blokları demek değildi. Görüşleri, “bir ev kadınının penceresinden bakarak edindiği görüşler” olarak cinsiyetçi eleştirilerle de karşılaştı. Bir üniversite derecesinin olmayışı da sürekli hatırlatıldı. Zaten şehir plancıları arasında kadınlar yok denecek kadar azdı.
Şehirle yakın ilişkisi, sokak sokak iş aradığı yıllarda başlamış, daha sonra oturduğu semtin orta yerinden geçen bir otoyol projesine karşı dönemin en güçlü lobileri, rant odakları ile güçlü bir mücadeleye başlamış, hapse bile girmişti. 1950 ve 60’lı yıllarda, yaşadığı semt Greenwich Village’in ortasından otoyol projesi planlanıyordu. Ciddi bir direniş örgütlendi ve proje durduruldu. Daha sonra 1962, 1965 ve 1968 yıllarında proje tekrar gündeme geldi. 1968 yılındaki gösteriler sırasında Jane, düzene karşı gelmek, kamu düzenini bozmak gibi iddialarla suçlandı. Hapis yattı, uzun süre mahkemelere gidip gelmek zorunda kaldı. Jane, World Trade Center inşasını da, Manhattan kıyı şeridi için bir felaket olarak nitelemişti.1968 yılındaki tutuklanmasından sonra ailesiyle Toronto’ya yerleşti. Hem New York şehrine karşı mücadeleden yorulmuş, hem de askerlik çağındaki iki oğlunun Vietnam’a, inanmadıkları bir savaşa gitmesini istememişti. Kanada’da da şehircilik konusunda yerel halkın girişimlerine önderlik etti. Şehirleşme adı altında yapılan, özellikle de dev otoyollara, yapılaşmalara karşı çıktı. İki kez tutuklandı.
Jacobs, felçten dolayı 25 Nisan 2006’da 89 yaşında Toronto Batı Hastanesinde hayatını kaybetti.
Jane Jacobs Kariyer
17 yaşında Scranton Lisesi’nden mezun olan Jacobs daha sonra Scranton Tribune’deki kadın sayfa editörüne ücretsiz bir asistan olarak bir yıl çalıştı. 1935’te ı kız kardeşi Betty ile New York’a taşındı. Kentteki ilk birkaç yıllarında Jacobs, çoğunlukla şehirdeki çalışma bölgeleriyle ilgili yazı yazan bir stenograf ve serbest yazar olarak çalışan çeşitli işler yaptı. İlk işi önce bir sekreter, sonrasında bir editör olarak bir ticaret dergisi oldu. Pazar Herald Tribune, Cue dergisi ve Vogue’a makaleler sattı. Columbia Üniversitesi Genel Araştırmalar Okulu’nda iki yıl boyunca jeoloji, zooloji, hukuk, siyaset bilimleri ve ekonomi alanlarında ders almıştır.
Columbia Üniversitesi Genel Araştırmalar Okulu’na iki yıl devam eden Jacobs, Iron Age dergisinde bir iş buldu. Scranton’daki ekonomik düşüş hakkındaki 1943 tarihli bir makale kamuoyuna açıklandı ve Murray Corporation’ın orada bir savaş fabrikası bulmasına yol açtı. Bu başarının cesaretlendirdiği Jacobs, Savaş Üretim Kurulu’na Scranton’daki daha fazla operasyonu destekleme talebinde bulundu. Demir çağında ayrımcılık yaşarken, kadınlar için eşit ücret ve işçilerin sendikalaşma hakkı savundu. Savaş Enformasyon Ofisi için bir özellik yazarı oldu ve daha sonra ABD Dışişleri Bakanlığı’nın bir yayıncısı olan Amerika için muhabir oldu.
1952 yılında New York’ta Time grubuna ait Architectural Forum dergisinin editörü oldu. Başarılıydı. 1954 yılında dergisi tarafından Philadelphia şehrinde bir yenileştirme projesi hakkında yazmak üzere gönderildi. Projenin başarısını öven bir yazı bekleniyordu. Ancak Jane projeyi beğenmedi ve projeden olumsuz etkilenen Afrikalı Amerikalılara dikkat çekerek projeyi eleştirdi. Yazısı patronlarını çok mutlu etmedi ama gene de yayınlandı. 1955 yılında Harvard Üniversitesi’nde Doğu Harlem iyileştirme projesi hakkında bir konuşma yaptı. Konuşması olumlu karşılandı.
Jane Jacobs Eserleri
- The Last Interview and Other Conversations. (1961)
- The Economy of Cities. (1969)
- Canadian Cities and Sovereignty Association. (1979)
- Cities and The Wealth Of Nations (1984)
- The Question of Separatism. (1980)
- Girl on the Hat. (1989)
- Systems of Survial. (1992)
- Les Villes Et La Richesse Des Nations. (1992)
- The Nature of Economies. (2000)
- Placebound: Australian feminist.(2000)
- Toronto:Considering Self-Goverment. (2000)
- Dark Age Ahead (2004)
- The Lost Massey Lectures:Recoverd Classics From Five Great Thinkers. (Martin King, John Kenneth, Galbraith 2008)
- When She Come Home.(Jane Jacobs, Dr.Silla Campbell 2013)
- You are Why You Eat.(Jane Jacobs, Ramani Durvasula 2013)
- The Death and Life of Greatest American Cities
Türkçeye Çevrilmiş Eserleri
Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı 1961 (The Death and Life of Greatest American Cities)
Jane Jacobs Onurları
- Jane Jacobs Park, 11Wellesley Street West, Toronto (2016’da inşa halinde)
- Jane Jacobs heykel sandalyeler,Victoria Memorial Square (St. John Meydanı), Toronto
- Jane JacobsToronto Legacy Plak , 69 Albany Caddesi, Toronto
- Jane Jacobs Street,Mount Pleasant, Güney Carolina
- Jane Jacobs Street,Black Mountain, Kuzey Karolina
Kaynakça
Jacobs, J. (1991, Vintage Books Edition). The Death and Life of Great American Cities. New York: Vintage Books a Division of Random House.
Jane Jacobs, Amargi Dergi
Bu içeriğe katkıda bulunun !
